
Lungchuak bia Chin politics ka von thai.Tulio dirhmun ah Ralhrang, Kawl ralkap lei aa kawpmi, Dr. NCL, Dr. Hmuh Thang le a dang dang tampi hna an dirhmun le hlan deuh lio, 1948 lio hrawng Chin leaders pawl, Pu Vomtu Mawng tbk le a dang dang vialte an dirhmun cuai ka thlai tikah, Kawl miphun lei tang ciocio in an dirhmun le an sining aa khat in ka hmuh.
Nihin ahcun, Politics ah kan mit khua a hmu cang caah, tulio dirhmun ah Kawl ralhrang lei aa tangmi Chin leaders cu, sinak duh ah a zu-vami, miphun zuar an sining tein hmuh an si. Asinain hlan deuh lio leaders, Kawl he a rak ikawpmi hna cu, Politics ah kan mit a rak caw lio a si caah, Heroes bantuk in an tuanbia chim a si.
Tuanbia ah tawite in lut usihlaw;-
Chin miphun hi, “Chin” tiah official tein auh kan sinak cu “1896” Mirang Cozah nih Chin Hill Regulation Act an fehter ni hi a si. Nihin ah “Chin” miphun aa timi hi, “Chin” tiah kan rak iauh bal lo. Mah le umnak hmun cio ning in min dangdang a ngei ciomi kan rak si. Example ah Falam le Hakha cu, “Laimi” kan i ti. Chaklei khi Zomi an ti. Thlanglei hi Cho le Khumi an i ti. Asinain min dangdang a ngei ciomi, anmah le ukning system le ramukbawi cio in aa ukmi miphun cu, mirang an rak kai tikah, hi vialte hna hi miphun pakhat an si tiah an kan khawmsuat i, “Chin” timi min pakhat tang ah Miphun pakhat in an rak kan uk. Cucaah, Chin Miphun tiah min pakhat tang ah, miphun pakhat dirhmun in kan ifuntawm ni taktak cu, 1896 hi a si. Cucaah, Kawl he ifonhnak, Falam Conference nakin, Chin timi min pakhat tang ah Ram pakhat kan sinak 1896 hi Chin Miphun Ni ti awk aa tlak deuh tiah ka ruah zungzalmi a si. Okay, ka bia ka peh lai.
Mirang nih an rak kan uk chung ahhin “1st Chin Rifles, 2nd Chin Rifles, 3rd Chin Rifles tiah Ralkap cu an rak ser. Chin Rifles hi an ral a ttha. Raltuk zong an rak thiam. U Nu nih Union of Burma tiah Independent a rak lak lio ahhin, Chin Rifles le Chin leaders i lungrual in Union of Burma ah um duh loin, buaibainak an rak tuah sual lai timi a rak phang tuk. Cucaah, amah he nainiam bik, a mizumh bikmi Vontu Mawng kha caan karlak Chin leader ah a rak thim i, 1st Chin Rifles hruaitu Lt. Col. Hrang Thio hna hi biatak tein a rak tlawnh ti a si. Chin Hill Inquiry Commission an rak dirhnak zong kha, mahbantuk buaibainak a umnak hnga lo, political campaign a rak si.
U Nu chan ah Karen nih Rangoon, Insein an lak hnik tikah, Chin Rifles ah upa pawl meeting an rak tthu. Upa dang vialte nih Karen ral tuk an rak duh lo. Asinain Lt. Col. Hrang Thio nih a rak al hna i, Chin Rifles nih U Nu Cozah fehternak, Karen ral cu an rak tuk piak. Chin Rifles lei in officers 300 hlei nih nunnak an pek hnu ah Karen cu an rak tei hna.
Chin Rifles nih Karen ral an tei i, Union of Burma an khamh khawh nain Chin ram cu a luatmi ram a si hlei lo. U Nu nih caan karlak uktu ah a rak thimmi Vontu Mawng hruainak in, Union of Myanmar, House of Nationalities/ Amyotha Hluttaw ahhin ahodah a thu lai timi ceih dingin Falam Conference a rak au hna i, Mipi thimmi tthu hna seh tiah bia an khiah i, cu biakhiah Ni cu, Chin National Day tiah an conglawmh benh nain, nihin Chin ram a luat hlei lo. Why?
Tulio Chin miphun le Chin ram zoh tikah, a kan hremtu, kan khua mei in a duahtu hi, zei miphun dah an si? Lt. Col Hrang Thio nih officer 300 hlei nunnak he a rak khamhmi, Kawl hranghrang lila nih a kan hrem. February 20 cu, Chin National Day ah kan in cohlang piak hna a kan titu Kawl ralkap lila nih Chin mino an nawn cuahmah hna i, Chin ram mei in an khangh cuahmah ko.
Cucaah, nihin kan dirhmun nih a fiantermi cu Chin miphun hi wrong side of the history ah sau ngaite kan rak um timi hi a si. Asinain nihin Mino nih a dikmi lam ithim in nunnak an pekmi lam thluang nih tuanbia dik aa thawk ve cang lai.Crd.Zasang Cinzah
Leave a Reply